De reflectiecirkel voor de herstart van de scholen
Wat als de scholen weer open gaan?
Stel je voor dat je weer kinderstemmen in de gangen hoort. Dat je je leerlingen weer in de ogen kunt kijken. Weer met collega’s een kopje koffie kunt drinken. Dat je eindelijk weer kunt gaan doen waar je met het mooie vak van leraar voor hebt gekozen. Naar die dag ziet iedereen uit!
Maar hoe ga je dat aanpakken?
Elke school heeft al allerlei ideeën over de terugkeer van de leerlingen. Tegelijkertijd bevinden we ons in een hectische periode die veel vraagt van scholen en dan is het soms lastig om voldoende afstand te nemen.
Een frisse blik
Vol van leren en Oog voor leren hebben de handen ineen geslagen. Met een frisse blik, kennis van onderwijs én voldoende afstand van de hectiek hebben we een reflectiecirkel ontwikkeld. Hiermee kunnen scholen hun herstart gericht voorbereiden.
Een goede voorbereiding
Een goede voorbereiding nu scheelt straks immers veel werk en voorkomt onduidelijkheid bij leerlingen, ouders en het team.
Het gesprek begint met vaststellen wat jullie met het afstandsonderwijs hebben bereikt als team. Wat heeft gewerkt en hoe is er samengewerkt? Wat willen jullie hiervan vasthouden en hoe ga je dat doen? Daarna kunnen jullie bij de onderwerpen uit de cirkel de vragen te beantwoorden en op basis hiervan keuzes en afspraken maken. Stel daarin gerust prioriteiten om mee te beginnen en werk de rest op een later moment af.
Aan de slag!
De reflectiecirkel voor herstart van de scholen
Onderwerpen om te bespreken voor een goede voorbereiding van de terugkeer van leerlingen.
Welbevinden
Het allerbelangrijkste is dat kinderen weer met plezier naar school komen en weer echt contact kunnen hebben met hun leerkracht en klasgenootjes. Zie je deze start als start van het nieuwe schooljaar en handel je zoals je normaal na een zomervakantie doet? Of is het toch anders, omdat sommige leerlingen heftige ervaringen meegemaakt hebben of zelfs in de rouw zijn en anderen ineens veel nieuwe vaardigheden hebben ontwikkeld.
Vragen voor de school
• Hoe gaan jullie aandacht besteden aan groepsvorming en welbevinden?
• Hoe ga je om met vrolijke gevoelens en aandacht voor negatieve ervaringen en rouwverwerking binnen een groep en binnen de school?
• Ga je straks met alle leerlingen in gesprek om zicht te krijgen op hun ervaringen op zowel sociaal-emotioneel vlak als op didactisch gebied?
De leerkracht
De afgelopen periode heeft veel gevraagd van leerkrachten. Het is bijzonder om alle nieuwe samenwerkingsvormen, inzet en betrokkenheid te mogen ervaren in een situatie die voor veel mensen buiten de comfortzone valt. Ook de periode na de heropening zal veel vragen. Verschillen tussen leerlingen zijn groter geworden en er is minder zicht op wat leerlingen beheersen en wat nog niet. Stel daarom als team vast welke vaardigheden juist nu cruciaal zijn. Denk vooral aan vaardigheden op pedagogisch vlak en binnen zicht op ontwikkeling en afstemming van het handelen in de klas.
Vragen voor de school
• In welke mate beheerst iedereen deze vaardigheden? Wat heb je nog nodig?
• Op welke wijze gaan jullie als team elkaar ondersteunen?
Ontwikkeling volgen en bijsturen
Bij de start komen de leerlingen met wisselend niveau binnen. Sommige kinderen zijn snel vooruit gegaan, anderen minder snel of zijn vaardigheden verloren. Het is belangrijk om zicht te krijgen op waar de leerlingen staan als het gaat om beheersing van de leerstof. Misschien kun je in de periode van thuisonderwijs al methodegebonden toetsen afnemen? Neem na de start 2 à 3 weken de tijd om weer te wennen en geef ze even de kans om weer uit zichzelf aan te haken. Daarna is het een goed moment voor de toetsen van het leerlingvolgsysteem en het maken van foutenanalyses.
Vragen voor de school
• Hoe heb je in de periode van het thuisonderwijs zicht op de ontwikkeling van leerlingen gehouden? Wat kan je nu al doen om de mate van beheersing in beeld te brengen (strategie / procedures / vaardigheden)?
• Hebben jullie al een besluit genomen op welk moment de leerlingvolgsyseem-toetsen worden afgenomen en hoe je omgaat met de resultaten?
• Welke analysevaardigheden zijn nu nodig en welke ondersteuningsvragen hebben de leerkrachten daarbij?
• Wat wordt de rol van de ib-er en waar willen jullie de tijd van de ib-er de komende periode vooral voor inzetten? Voor leerkrachtondersteuning? Volgen van de kwetsbaarste leerlingen? Anders?
Aanbod afstemmen
Nu de school weer begonnen is, kan het didactisch aanbod ook weer starten. De grote vraag zal zijn: waar steken we met het aanbod in?
Bepaal in elk geval welke doelen het meest cruciaal zijn om aan te bieden. Check hiervoor de leerlijn maar ook de website van het SLO. Koppel vervolgens de leerlingen aan de nog openstaande cruciale doelen. Bepaal dan op welke wijze hierop instructie gegeven gaat worden.
Vragen voor de school
• Wat hebben jullie geleerd van de digitale werkwijze? Bijvoorbeeld op één doel gericht, kort en krachtig. Maar ook toegenomen zelfstandigheid van leerlingen. Wat zou je vast willen houden en voor welk type leerlingen?
• Waar ga je starten? Halverwege het aanbod van de laatste periode? En kies je voor een breed aanbod, of leg je voor een bepaalde periode de focus op lezen, taal en rekenen?
• Hoe ga je om met leerlingen die ineens ver voor liggen?
• Welke afspraken maken jullie om doorgaande lijnen in de werkwijze te waarborgen?
Organisatie
Komen de leerlingen straks weer elke dag, elke halve dag of om de dag? Hoewel dit nu nog niet helder is, kan al gedacht worden over de implicaties van verschillende scenario’s. Bij weten wat je de leerlingen wil aanbieden en hoe je daarbij hun ontwikkeling gaat volgen en bijsturen, komen ook organisatievragen. Zeker als de school specifiek op leerdoelen (extra) instructies gaat geven, want dat kun je ook groep overstijgend organiseren.
Werk in elk geval vanuit inhoud naar organisatie. En maak een planning van welk vak wanneer, hoeveel tijd in de week en afwisseling tussen inspanning en ontspanning.
Vragen voor de school
• Benut je het momentum om, vanuit jullie visie, voorzichtig andere organisatievormen door te voeren (groeps- of leerjaar doorbroken) of ga je door zoals je al werkte?
• Wat wil je de komende 6 weken bereiken met de leerlingen op zowel pedagogisch als didactisch vlak en welke organisatievorm en hoeveelheid leertijd past hier dan bij? Op welke wijze willen jullie dan de roosters aanpassen?
Betrek de leerling bij zijn leerproces
Er zijn leerlingen die er de afgelopen weken veel bijgeleerd hebben wat betreft zelfstandigheid, zelfredzaamheid en zelfsturing. Dit moment biedt een mooie kans om deze vaardigheden vast te houden en structureel in te bouwen in de vormgeven van het onderwijs.
Vragen voor de school
• Hoe gaan jullie de leerlingen de komende periode inzicht geven in de cruciale leerdoelen?
• Hoe ga je leerlingen betrekken bij het inschatten van hoe ze ervoor staan, wat ze nog willen leren en wanneer ze dat willen doen?
• Hoe ga je samen met leerlingen hun ontwikkeling volgen en bijsturen waar nodig?
Een soepele overstap naar het VO
Gezien het feit dat er dit jaar geen eindtoets is, is er geen extra onafhankelijke meting van het niveau van de groep 8 leerlingen. Vooral voor leerlingen (en ouders) die nog de ambitie hadden om een hoger advies te bereiken kan dit vragen oproepen. Om de overgang soepel te laten verlopen is een warme overdracht cruciaal.
Vragen voor de school
• Wil je het niveau van (enkele) groep 8 leerlingen nog meten en hoe ga je dit doen (toets / referentieniveaus / inschalen groep 8 -SLO doelen)?
• Welke communicatie met ouders is nodig om allerlei vragen voor te kunnen zijn?
• Op welke wijze gaan jullie een warme overdracht naar de VO scholen inrichten?
Sturen op kwaliteit
Om dit uitdagende proces goed te laten verlopen is het van belang kaders te bepalen, afspraken te maken en doorgaande lijnen uit te zetten. Zorg voor een goede voorbereiding van de opening van de scholen en werk daarna planmatig aan de voorgenomen acties. Vier successen maar evalueer ook regelmatig de kwaliteit van de uitgevoerde activiteiten en stel tijdig bij waar nodig. Faciliteer het leren van elkaar en organiseer werksessies om het aanbod af te stemmen op de ontwikkeling van de leerlingen.
Vragen voor de school
• Hebben jullie samen duidelijke afspraken gemaakt over de periode na de start van de scholen? Waarover nog niet? Wat moet er nog uitgedacht worden?
• Welke taken, verantwoordelijkheden en wederzijdse verwachtingen moeten geëxpliciteerd worden gezien de nieuwe context?
• Wat moet je nog organiseren en faciliteren voor de start?
• Hoe gaan jullie met ouders communiceren in de komende periode?
Ook wij zien uit naar de herstart van de scholen, zodat kinderen weer met elkaar kunnen leren en ontwikkelen. Want ondanks het snel ingerichte afstandsonderwijs gaat er niets boven het ‘echte werk’ binnen de school.
We wensen jullie hierbij veel plezier en succes!
Heb je vervolgvragen of begeleiding nodig, dan ondersteunen wij jullie daar graag bij.
Bel of mail ons met je vraag. Graag tot ziens!
Inge en Carolien
Vol van leren en Oog voor leren